بررسی وجوه تصویری و نمادین عنصر آب در هنر معاصر(1960-تاکنون)

آب به عنوان یکی از چهار عنصر سازنده، مولد و حیات بخش جهان، در روند پیدایش فرهنگ، هنر و اسطوره ها حضور داشته است. آب را منشأ همه ی مخلوقات دانسته اند، منشأ هستی مخلوقات در عالم، تجزیه نشده، غیر متعین، شکل نخست مادَه و مایعی که همه چیز را محقق می سازد. آب عنصری مهم در ساختار طبیعت به شمار رفته و الهام بخش بسیاری از هنرمندان معاصر بوده است. این پژوهش بر آن است تا قابلیت های تصویری و نمادین عنصر آب را با توجه به گرایش ها و رویکرد های متنوع آثار هنرمندان معاصر(1960-2010) مورد بررسی قرار دهد. فصل اول این پایان نامه به کلیات پژوهش می پردازد و در فصل دوم در ابتدا تحلیل مختصری در باب بازنمایی عنصر آب در آثار هنری خلق شده در تمدن های باستانی (اساطیر بین النهرین، شبه قاره هند، ایران، چین، مصر و یونان) و سپس بر روند تحول بازنمایی آب در منظره نگاری غربی از نخستین سال های ظهور رنسانس تا ابتدای قرن بیستم ارائه می گردد. از ابتدای دهه شصت و با ظهور گرایش های نوینی چون هنر پاپ، هنر مفهومی، هنر محیطی، هنر جدیدو... فصل جدیدی در بازنمایی عناصر طبیعی به ظهور می رسد. هنرمندان معاصر آرمان های مدرنیسم را مورد بازبینی قرار می دهند و کشفیات خود را در گستره وسیعی از مدیوم ها، روش ها و فرم های هنری ارائه می کنند. در این دوران نقاشی منظره حیاتی دوباره می یابد و توجه فزاینده ای به بازنمایی عینی عناصر طبیعی شکل می گیرد. برخورد های این هنرمندان طیف وسیعی از گرایشات را دربرمی گیرد و زوایای پنهانی از نمود عنصر آب را گاه بر مخاطب روشن می سازد، گاه مورد پرسش قرار می دهد و گاه رازآمیز می سازد. در فصل سوم این پژوهش آثار هنرمندانی از متن های جغرافیایی مختلف و با گرایشات متنوع که هر یک به زعم خود از عنصر آب در خلق بیان تجسمی خاص خویش بهره برده اند مورد بررسی قرار می گیرد. هنرمندان مورد بحث در این پژوهش از شیوه های بیانی متنوعی برای خلق مفاهیم شخصی و تجسم بخشیدن به ذهنیات خود بهره برده اند. این تنوع رویکرد ، درکنار گستردگی پهنه جغرافیایی و تعین ناپذیری روش های بیانی و عملکردهای ذهنی و تجسمی ویژگی خاص هنر معاصر است. از این رو به منظور دست یافتن به تحلیلی جامع و مستدلل در این پژوهش آثار هنرمندانی همچون دیوید هاکنی انگلیسی، آنزلم کیفر آلمانی، ویجا سلماین لاتوویایی، سیدنی نولان استرالیایی، کریستو بلغارستانی ، رابرت اسمیتسون و ننسی هولت آمریکایی، احمد نادعلیان هنرمند بین المللی ایرانی، بیل ویولا آمریکایی، یان دیبتس هلندی و ادوارد روشای آمریکایی مورد بررسی قرار می گیرد. آثار هر کدام از این هنرمندان در بستر فرهنگی خاصی خلق گشته و از شرایط سیاسی و اجتماعی متفاوتی متأثر بوده است اما همگی آن ها در بهره بردن از امکانات و ملاحظات سبک شناختی هنر معاصر، دست یافتن به بیانی شخصی و بهره گیری از سنت منظره نگاری و پیکره نگاری در خلق تصاویری که به طور ویژه ای با عنصر آب ارتباط دارند، اشتراک می یابند.